Een redacteur houdt zich bezig met het redigeren van teksten. Maar wat is redigeren? Van Dale definieert dat zo: redigeren is ‘de redactie voeren’, bewerken, editen. Of het nu gaat om de tekst van een krantenartikel, van een tijdschriftartikel, van een radio- of tv-programma, van een scriptie, handleiding of om het manuscript van een boek; in alle gevallen wordt er tekst beoordeeld, bewerkt en verbeterd.
Redacteuren zijn werkzaam in de journalistiek, communicatie, de mediawereld en in het boekenvak. De kenmerken van de functie zijn daarbij steeds net een tikkie anders, afhankelijk van de branche of sector. In dit artikel lees je hoe de functie er in het boekenvak uitziet.
Wat doet een redacteur in het boekenvak?
Als redacteur in het boekenvak beoordeel en bewerk je het manuscript van een schrijver. Bij een professioneel maakproces van een boek is dit de eerste redactieronde, waarbij de focus ligt op het verhaal als geheel. Je hebt specifiek aandacht voor de grote bouwstenen van een boek: bijvoorbeeld of de plot stevig is, of personages voldoende zijn uitgediept of juist van bordkarton blijven, of de spanningsboog goed is en of er voldoende vaart in het verhaal zit. Daar geef je feedback op in de kantlijn van het manuscript, zodat de auteur het vervolgens kan verbeteren.
Wat is redigeren? Hoe ziet het eruit?
Wanneer je redigeert, werk je met de functie ‘wijzigingen bijhouden’ in Word. Je zet ballonnen met opmerkingen in de kantlijn van het manuscript en laat daarmee precies zien waar het verhaal je niet meer in zijn greep hield, waar je geen contact kon krijgen met een personage, waar het tempo indutte of waar je een plotgat hebt opgemerkt. Een uitgebreide toelichting en algemene beoordeling zet je voor de auteur in een leesrapport, dat je meestuurt met het geredigeerde Word-document. Op basis daarvan kan de auteur aan de slag met het herschrijven van het manuscript.
Bij een boek redigeren gaat het om het beoordelen van het geheel. Signaleren is daarbij het sleutelwoord. Je helpt de auteur problemen in z’n manuscript te signaleren en op te lossen, maar je lost ze niet zelf op – dat is aan de auteur. Het is jouw verantwoordelijkheid om aan te wijzen waar het wringt, te duiden in welk hoofdstuk of welke scène je afhaakt en waardoor dat komt, te helpen met het verbeteren ervan, maar niet om het manuscript te herschrijven. Dat is aan de auteur, het is diens verhaal.
De rol van een redacteur
Een goede redacteur is een klankbord, houdt schrijvers een spiegel voor en gaat supervoorzichtig om met het manuscript. Het is tenslotte het geesteskind van de auteur.
Daarin werk je heel nauw samen met een schrijver. De rol is daardoor niet alleen die van tekstbewerker, maar ook die van cheerleader, adviseur en expert in publiceren. Je ontzorgt de auteur en bent een vertrouwenspersoon.
Wat doet een redacteur niet?
Hoe gek het ook klinkt: je bent in deze rol in principe weinig op detailniveau bezig met taal. Je voert in een eerste redactieronde niet zo veel tekstuele wijzigingen uit. Dat vertroebelt je zicht op de grote lijnen, en het is ook vaak onbegonnen en ondankbaar werk, omdat de auteur aan de hand van jouw redactie waarschijnlijk nog een heleboel gedeeltes van het verhaal besluit te schrappen of om te gooien. Je hebt de tekstwijzigingen dan voor niets gedaan.
Sleutelen aan de tekst is de taak van een persklaarmaker: de (eind)redacteur die aan zet is in een volgende redactieronde, wanneer het manuscript op hoofdlijnen compleet en kloppend is.
Hoe word je redacteur?
Het beroep is niet beschermd, en om het vak uit te kunnen oefenen is geen speciale bevoegdheid of diplomering nodig. Als je redacteur wilt worden geeft een certificaat van redactieacademie studio folio uitgevers, zelfstandig auteurs en andere personen en instellingen in de literaire wereld wel de zekerheid dat je over kwalitatieve redactievaardigheden beschikt.
Wil je een boek leren redigeren?
In de opleiding Razor-sharp redigeren leer je manuscripten van fictieboeken bewerken en auteurs begeleiden, zodat je professioneel aan de slag kunt bij uitgeverijen of in opdracht van auteurs hun boek die uitgeven in eigen beheer.
studio folio is door het CPION erkend als onderwijsinstelling en is opgenomen in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs.
Verder lezen?