Het verschil tussen redigeren, persklaarmaken en corrigeren laat zich het best uitleggen aan de hand van de drie verschillende redactieniveaus waarop drie verschillende soorten redacteuren in het boekenvak aan een manuscript werken.
Drie redactieniveaus
Vanaf het moment dat een manuscript volgens de auteur af en volledig is, wordt er bij een professioneel maakproces van een boek in drie verschillende, grote redactierondes aan gesleuteld voordat het gedrukt en gepubliceerd kan worden.
- De eerste, grote redactieronde van een manuscript is redactie op macroniveau: redigeren. Dit wordt gedaan door een redacteur. Soms zijn binnen deze ronde nog een aantal subrondes nodig, bijvoorbeeld wanneer een schrijver het manuscript aan de hand van de feedback grondig herschrijft.
- De tweede, grote redactieronde van een manuscript is redactie op mesoniveau: persklaarmaken. Dit wordt gedaan door een persklaarmaker.
- De derde en laatste ronde is redactie op microniveau: corrigeren. Dat wordt verzorgd door een corrector.
Redigeren, persklaarmaken en corrigeren zijn dus verschillende werkzaamheden, waarbij er iedere keer door een andere bril en op een ander niveau naar de tekst wordt gekeken. Op die manier worden alle elementen van het manuscript onder de loep genomen. Er wordt gewerkt van groot naar klein, van macro naar micro, dus van het uitgezoomd beoordelen van het verhaal tot het volledig ingezoomd en op detailniveau verbeteren van spel- en stelfouten.
Wat is redigeren? Redactie op macroniveau
Een redacteur redigeert een verhaal op hoofdlijnen.
Zit het goed in elkaar? Is het niet te dertien in een dozijn? Is het geloofwaardig genoeg? Hoe zitten de personages in elkaar? Zijn ze voldoende uitgediept, zijn ze invoelbaar beschreven of blijven ze van bordkarton? Hoe is de spanning opgebouwd, wordt de aandacht van de lezer voldoende vastgehouden, vlieg je als lezer door het boek heen, zit er voldoende vaart in, of verveel je je op een gegeven moment rot? In dit artikel lees je meer over wat een redacteur precies doet.
Wat is persklaarmaken? Redactie op mesoniveau
Klopt het manuscript op hoofdlijnen en staat het verhaal als een huis, dan kan het worden persklaargemaakt. Een persklaarmaker verbetert een tekst op mesoniveau, dus het middelste niveau. Waar een redacteur zich bij redactie op macroniveau bezighoudt met de hoofdlijnen, met de volgorde en met de uitwerking van het verhaal, zorgt een persklaarmaker ervoor dat de tekst lekker loopt. Het is een intensieve vorm van eindredactie.
Een persklaarmaker sleutelt niet meer aan verhaallijnen of personages, maar trekt onder andere kromme zinnen recht, signaleert stopwoordjes die eruit moeten, verbetert de alinea-indeling, haalt overbodige opmaak uit het manuscript en checkt dialogen. In dit artikel lees je meer over het takenpakket van een persklaarmaker.
Wat is corrigeren? Redactie op microniveau
Wanneer ook alle aanpassingen van de persklaarmaker in een manuscript zijn verwerkt, dan kan er gecorrigeerd worden. Een corrector verbetert een tekst op microniveau, dus het meest ingezoomde niveau. Corrigeren gaat om het wegwerken van de laatste en kleinste foutjes in een tekst.
Er worden bijvoorbeeld spelfouten verbeterd die in een eerdere redactieronde zijn blijven staan, grammaticale fouten, ontbrekende letters, aanhalingstekens en dubbele spaties aangestreept. Het is aan de corrector om als het ware met de stofkam door de tekst te gaan. Vaak gebeurt dat in de vorm van een zetproef. De tekst is dan opgemaakt. Dit artikel is volledig gewijd aan het werk van een corrector.
Een geredigeerd manuscript
Een persklaargemaakt manuscript
Een gecorrigeerde zetproef
Wil je kennismaken met het boekenvak?
De korte opstapcursus Boekenvak 101 is een onmisbare introductie in het boekenvak, speciaal voor mensen die mogelijk willen starten als redacteur, snel hun weg willen vinden en vertrouwd willen raken met de ins en outs, processen en vaktermen.
studio folio is door het CPION erkend als onderwijsinstelling en is opgenomen in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs.
Verder lezen?